Sự hư hỏng của mô tơ thủy lực do mòn chổi than và cách sửa chữa
1. Mô tơ thủy lực trên xe nâng điện
Trên xe nâng điện (ví dụ xe nâng EP, Heli, Toyota điện…), mô tơ thủy lực thường là mô tơ điện DC công suất lớn, dùng để quay bơm dầu. Khi bơm dầu quay, hệ thống thủy lực sẽ nâng hạ hàng hóa.
Phần tiếp xúc giữa nguồn điện và rotor mô tơ được thực hiện qua bộ chổi than (carbon brush) và cổ góp (commutator).
2. Nguyên nhân mòn chổi than
Chổi than là vật liệu carbon mềm, tiếp xúc trực tiếp với cổ góp đồng.
Theo thời gian, chúng sẽ mòn dần do:
-
Ma sát cơ học khi mô tơ quay.
-
Dòng điện cao làm nhiệt tăng, gây mòn nhanh hơn.
-
Bụi bẩn, dầu thủy lực rò rỉ bám vào cổ góp, làm chổi trượt không đều.
-
Lò xo đẩy yếu → chổi tiếp xúc không chặt, phát tia lửa điện (sparking).
-
Sử dụng quá tải → mô tơ chạy lâu, nóng, làm chổi than cháy nhanh.
3. Dấu hiệu mô tơ bị mòn chổi than
-
Mô tơ chạy lúc mạnh, lúc yếu, hoặc lúc chạy, lúc không.
-
Khi mô tơ chạy phát ra tia lửa lớn ở cổ góp, có mùi khét.
-
Khi đập nhẹ vào thân mô tơ, mô tơ lại chạy → dấu hiệu chổi than kẹt hoặc quá ngắn.
-
Mạch điều khiển báo lỗi overcurrent hoặc motor stall.
-
Đo dòng tiêu thụ cao bất thường ngay khi khởi động.
4. Hậu quả khi chổi than mòn hết
-
Không còn tiếp xúc điện → mô tơ không quay.
-
Tia lửa điện mạnh có thể làm cháy, rỗ cổ góp.
-
Mạch công suất trong controller bị quá tải, hỏng MOSFET/IGBT.
-
Gây sụt áp hệ thống, ảnh hưởng đến các thiết bị khác.
5. Cách kiểm tra
-
Ngắt bình ắc quy và đảm bảo an toàn điện.
-
Tháo mô tơ thủy lực ra khỏi xe.
-
Tháo nắp chổi than, quan sát:
-
Chiều dài chổi than (nếu < 1/3 chiều dài ban đầu → phải thay).
-
Độ đàn hồi lò xo đẩy.
-
Mặt tiếp xúc chổi than và cổ góp.
-
-
Dùng đồng hồ đo thông mạch từng đôi chổi → cổ góp phải thông.
6. Cách sửa chữa
-
Thay chổi than mới đúng loại (kích thước, chất liệu).
-
Vệ sinh cổ góp bằng giấy nhám mịn (P800–P1200) theo chiều tròn, không mài quá sâu.
-
Thổi sạch bụi carbon bằng khí nén, tránh để bụi rơi vào ổ bi.
-
Kiểm tra và thay lò xo đẩy chổi nếu yếu.
-
Kiểm tra bạc đạn/ổ bi, bôi mỡ chịu nhiệt nếu khô.
-
Ráp lại mô tơ, chạy rà chổi than mới ở tải nhẹ 10–15 phút để bề mặt tiếp xúc tốt.
7. Lưu ý khi bảo dưỡng
-
Kiểm tra chổi than định kỳ mỗi 6–12 tháng tùy cường độ sử dụng.
-
Không để mô tơ chạy liên tục quá lâu → tránh quá nhiệt.
-
Giữ khu vực mô tơ sạch, tránh dầu thủy lực rò vào.
-
Nếu phát hiện tia lửa bất thường → dừng xe và kiểm tra ngay.



